Kết quả nghiên cứu sinh trưởng, phát triển của cây chè con giống Shan chất tiền (Camellia sinensis) nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô ở điều kiện đồng ruộng

Đặt vấn đề.

Diện tích chè của Việt Nam đã tăng nhanh chóng trong vài thập kỷ qua, hiện nay diện tích chè cả nước khoảng 131 ngàn ha, mục tiêu phát triển chung của ngành chè đến năm 2015 sẽ trồng mới và thay thế diện tích chè cũ đạt mức độ ổn định khoảng 150.000 ha, năng suất bình quân đạt 8-9 tấn búp/ha, giá trị thu nhập bình quân đạt 35-40 triệu đồng/ha. Để góp phần đạt mục tiêu đó, các nhà khoa học không ngừng nỗ lực nghiên cứu cải tiến kỹ thuật thâm canh, chế biến, cải tạo giống, nhân giống, … Biện pháp nhân giống đã ngày càng được hoàn thiện, nhiều biện pháp kỹ thuật được áp dụng riêng cho từng giống nên tỷ lệ xuất vườn ngày càng cao và chất lượng cây giống ngày càng tốt đáp ứng được yêu cầu của sản xuất chè. Các phương pháp nhân giống chè đang phổ biến trong sản xuất là nhân giống bằng hạt và bằng giâm hom.

Cây chè con giống Shan

      Ngày nay, với tiến bộ của công nghệ sinh học, nhiều loại cây trồng đã được nhân giống bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào. Đây là phương pháp hiện đại, cây giống sản xuất theo phương pháp này sinh trưởng khỏe, sạch bệnh, tiềm năng năng suất cao. Cây giống sản xuất bằng nuôi cấy mô tế bào đã và đang khẳng định tính ưu việt và là lựa chọn của sản xuất hàng hóa như các loại hoa lan, hoa đồng tiền, cây ăn quả như chuối, cây có múi sạch bệnh, cây lâm nghiệp, … Cây chè đã được nhân giống thành công bằng phương pháp nuôi cấy mô ở nhiều nước. Những nghiên cứu về nuôi cấy mô chè được đã ứng dụng trong công tác chọn tạo giống mới, nhân nhanh những cây chè quý từ số lượng ít ỏi ban đầu. Nghiên cứu nhân giống chè bằng nuôi cấy mô ở Viện KHKT nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc đã ứng dụng rất hiệu quả trong việc rút ngắn thời gian chọn tạo giống chè mới. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi tóm tắt kết quả nghiên cứu về sinh trưởng phát triển của cây chè nuôi cấy mô trồng trên đồng ruộng một năm tuổi.

Nội dung và phương pháp nghiên cứu.

Vật liệu:  

Là giống chè Shan Chất tiền (Shan CT), được nhân bằng phương pháp giâm hom (GH) và nuôi cấy mô (NCM), cây giống đã qua giai đoạn vườn ươm 10 tháng. Chè thí nghiệm trồng tháng 11 năm 2010.

Nội dung:

– Đánh giá tỷ lệ sống sau trồng.

– Đánh giá đặc điểm sinh trưởng và năng suất cây chè nuôi cấy giai đoạn 1 năm tuổi.

– Đánh giá sự biến dị của các cây chè nhân giống bằng nuôi cấy mô.

Phương pháp:

Thí nghiệm gồm chè nuôi cấy mô so sánh với chè giâm hom được bố trí với 3 lần nhắc lại theo khối ngẫu nhiên đầy đủ, diện tích ô thí nghiệm 30m². Chè trồng hàng kép, hàng lớn cách nhau 1,8m hàng kép cách nhau 0,4m, mật độ trồng 2,2 vạn cây/ha. Các ô chè thí nghiệm được bón phân và chăm sóc như ở điều kiện sản xuất.

Chỉ tiêu theo dõi: Tỷ lệ sống của cây chè sau trồng 2, 4, 6 và 12 tháng. Sinh trưởng của cây chè con: chiều cao cây, đường kính gốc, chiều cao phân cành, số cành cấp 1, số cành cấp 2, sinh trưởng của búp chè. Yếu tố cấu thành năng suất: số lượng búp có trên 1 cây và khối lượng của búp. Năng suất thực thu: hái tất cả búp đủ tiêu chuẩn gồm 1 tôm và 3 lá ở các lứa hái và cân sản lượng thực tế. Tỷ lệ biến dị của cây chè con sau trồng 6 tháng và 1 năm.

Kết quả nghiên cứu cho thấy:

– Chè con được nhân giống bằng phương pháp nuôi cây mô có sức chống chịu tốt hơn và tỉ lệ sống sau trồng cao hơn chè con được tạo ra bằng phương pháp giâm hom. Sau trồng 12 tháng tỷ lệ sống chè con nuôi cấy mô đạt 95,47%, chè giâm hom đạt 95,09%.

– Chè con nuôi cấy mô có sức sinh trưởng khỏe hơn chè con giâm hom. Đường kính gốc sau 1 năm đạt 1,75 cm, cao hơn cây chè giâm hom đạt (1,45 cm); chiều cao cây chè nuôi cấy mô đạt 84,45 cm, cao hơn chè giâm hom (79,33 cm); số cành cấp 1 và cấp 2 đều nhiều hơn chè nhân giống bằng giâm hom.

– Thời gian sinh trưởng búp của chè Shan NCM và giâm hom tương đương nhau, tuy nhiên búp của chè NCM sinh trưởng mạnh hơn, búp non lâu hơn, chiều dài đợt sinh trưởng đạt 35,8 cm dài hơn búp của chè giâm hom (32,5 cm).

– Năng suất chè nuôi cây mô 1 năm tuổi đạt 640,29 kg/ha) chè giâm hom (435,86 kg/ha).

– Cây chè bị biến dị trong quá trình nuôi cấy mô sinh trưởng ở đồng ruộng kém, năng suất thấp, cần được loại bỏ ngay từ nương chè 1 năm tuổi.

Cao Thị Huyền, Nguyễn Văn Thiệp