Atiso đỏ là loại cây thân thuộc và mang nhiều lợi ích. Cây này có thể vừa dùng làm thực phẩm ăn hằng ngày, vừa có thể dùng làm thuốc. Đó là lý do vì sao càng ngày càng có nhiều người tìm cách trồng cây Atiso đỏ tại nhà.
Hiện nay trên thế giới có các dạng giống chính về atisô như sau:
– Dạng chuyên bông: Cây thấp, tán nhỏ, mật độ trồng dày, thời gian sinh trưởng ngắn. Mục đích chính là thu hoạch bông nên có năng suất bông cao và chất lượng ngon.
– Dạng chuyên lá: Cây cao, tán rộng, lá lớn thường chứa hoạt chất cynarin cao, mật độ trồng thưa, thời gian sinh trưởng dài. Mục đích chính là thu hoạch sản phẩm lá để đưa vào chế biến dược liệu.
– Dạng trung gian bông và lá: Chiều cao và tán cây ở mức độ trung bình, có thể trồng để sử dụng hai mục đích là thu hoạch bông và lá.
Cách trồng cây Atiso đỏ
Có 2 vụ trồng: Vụ sớm vào tháng 5 – 6, vụ muộn vào tháng 7 – 8. Nếu trồng atisô vì mục đích cung cấp sản phẩm lá điều chế dược liệu thì nên trồng vụ sớm và chỉ trồng ở vùng đất cao ráo. Mật độ trồng, khoảng cách giữa các cây là 65 – 70cm nếu trồng dày và 80 – 90cm nếu trồng thưa.
Về đất trồng, atisô thích hợp với điều kiện đất nhiệt trung bình, hàm lượng hữu cơ 5 – 7%, giữ ẩm và thoát nước tốt. Ẩm độ đất trong vụ khô cần trên 80%, tuy nhiên nếu ẩm độ đất quá cao và kéo dài trong vụ mưa sẽ dễ gây bệnh chết cây con.
Một số công dụng chủ yếu của lá hoa và cây Atiso đỏ:
– Dầu ép từ hạt Atiso đỏ và chất không xà phòng hoá có tác dụng kháng sinh trên một số chủng vi khuẩn như Escherichia coli, Salmonella typhi, Bacillus subtilis, Coryne bacterium pyogenes, Staphylococcus aureus… và có tác dụng kháng nấm trên một vài loài nấm: Aspergillus, Trychophyton, Cryptococcus…
– Đài hoa Atiso đỏ có tác dụng chống co thắt cơ trơn, làm thư giãn cơ trơn tử cung, làm hạ huyết áp và có tính kháng sinh, trị ho, viêm họng. Kinh nghiệm dân gian là nhai ngậm đài hoa bụp giấm để trị viêm họng, ho.
– Đài và lá cũng được dùng làm thuốc nhuận gan, lợi tiểu. Dịch chiết nước đài hoa Atiso đỏ đem tiêm vào mèo thí nghiệm (không gây mê) cho thấy có tác dụng hạ huyết áp. Tác dụng này bị ngăn cản bởi atropin. Một chiết đoạn polysaccharit nụ hoa Atiso đỏ tan trong nước có tính chất như pectin polysacharit làm chậm sự phát triển của khối u sarcoma 180 cấy ghép trên chuột.
– Nước hãm đài hoa chứa nhiều Acid hữu cơ có tác dụng lợi tiểu, lợi mật, lọc máu, giảm áp suất mạch và kích thích nhu động ruột, lại có tác dụng kháng khuẩn và nhuận tràng. Lá cũng có tác dụng lợi tiểu, an thần và làm mát. Quả chống scorbut…
– Lá có vị chua chua, dùng làm rau ăn. Người ta thường dùng đài hoa có vị chua làm gia vị thay giấm, chế nước giải khát, làm mứt.Có nơi dùng chế xiro. Người ta có thể cho xiro đó lên men. Lá dùng như chất thơm và cùng với đài hoa, quả để trị bệnh scorbut. Toàn cây có thể chế rượu vang: rượu có mầu đỏ đẹp, vị chát, chua dịu, dáng dấp của vang Bordeaux.
– Lá, đài của hoa bụp giấm (Atiso đỏ) chín rất nhanh và chỉ được thu hái trong vòng 15-20 ngày sau khi hoa nở khi chúng còn mềm, không nhăn héo và có mầu đỏ xẫm. Lá đài để tươi, rửa sạch ép lấy nước, pha thêm đường và nước lọc làm đồ uống giải khát.
– Sắc đài hoa mọng nước lấy nước uống hay hãm uống giúp cho tiêu hoá và trị các bệnh về mắt; Nó cũng dùng để trị bệnh tim và thần kinh, huyết áp cao, xơ cứng động mạch.
Một số cách chế biến món ăn từ cây Atiso đỏ
Sau khi trồng cây Atiso đỏ, giờ đây bạn có thể tận dụng nguồn thực phẩm tại nhà để chế biến thành một số món sau:
-
Canh Atiso đỏ
– 150 gram thịt mọc
– 10 bông hoa atiso đỏ (hoa bụp giấm)
– Hành lá, rau mùi, hạt nêm và một ít hành khô.
Cách làm thịt mọc như sau: bạn trộn nửa thịt nạc vai xay, một nửa giò sống vào với nhau để khi mọc làm ra được mềm, không bã mà vẫn có độ ngọt tự nhiên. Hoặc đơn giản hơn, bạn có thể mua giò sống trước và thay thế cho phần thịt xay. Sau khi trộn, bạn ướp hỗn hợp thịt với hành khô băm nhỏ và chút hạt nêm để mọc được ngấm gia vị và đậm đà hơn.
Hoa atiso đỏ rửa sạch sau đó tách các cách hoa rời khỏi phần nhụy hoa.
Đổ nước vừa đủ để nấu canh vào nồi sạch, sau đó cho lên bếp đun sôi. Khi nước sôi thì bạn thả viên mọc vào.
Khi mọc chín, bạn nêm nếm cho món canh chua atiso đỏ có vị vừa ăn sau đó thả cánh hoa atiso vào cho chín. Trong nồi canh này, mình sử dụng khoảng 10 bông atiso là đủ. Bởi bông atiso đã có vị chua sẵn. Nếu cho nhiều sẽ khiến nồi canh atiso đỏ của bạn bị quá chua, không ngon.
Bạn lưu ý, hoa atiso chín rất nhanh nên khoảng 1-2 phút sau khi thả hoa vào nồi, nước sôi lần nữa là bạn có thể bắc ra. Thêm chút hành mùi thái nhỏ là bạn đã hoàn thành món canh bổ dưỡng này rồi.
-
Cách làm nước Atiso đỏ
– Hoa atiso: 1kg
– Đường kính : 800gr
– Lọ thủy tinh
Bước 1: Rửa sạch hoa atiso. Tách riêng cánh hoa với đài hoa. Dùng dao cắt phần đế rồi bạn dùng đũa đẩy đài hoa ra ngoài. Phần đài hoa bạn có thể phơi khô hãm nước uống hoặc để ngâm rượu.
Bước 2: Rửa lại bằng nước sôi để nguội, sau đó để cho thật ráo nước.
Bước 3: Rửa sạch lọ thủy tinh, lau khô rồi cho một lớp hoa atiso xuống, thêm một lớp đường lên, cứ thế đầy lọ rồi đóng chặt để nơi thoáng mát.
Bước 4: Sau vài ngày tan đường bạn có thể dùng được nước actiso.
Xem thêm:
