Công dụng của cây khổ sâm được y học cổ truyền phát hiện từ những kinh nghiệm dân gian, từ những kinh nghiệm đó, y học hiện đại bắt đầu nghiên cứu và chứng minh. Để cuối cùng, chúng ta có được những nghiên cứu xác đác về công dụng tuyệt vời của loài cây này.
Đặc điểm cây khổ sâm được dùng làm thuốc
Khổ sâm cho lá có tên khoa học là Cronton tonkinensis Gagnep., Họ Thầu dầu – Euphorbiaceae, trong dân gian còn gọi là Khổ sâm Bắc bộ, cây cù đèn, cây co chạy đón (dân tộc Thái).
Đặc điểm: Cây khổ sâm nhỏ cao 0,7 – 1,0m, lá mọc cách hoặc hơi so le, cả hai mặt lá đều có nhiều lông hình khiên óng ánh, khi phơi khô mặt dưới lá có màu trắng bạc, mặt trên có màu nâu đen. Cụm hoa mọc ở kẽ lá hay đầu cành.
Theo y học cổ truyền:
Vị thuốc Khổ sâm là rễ phơi khồ dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh. Khổ sâm vị đắng, tính hàn, quy kinh: Tâm, Phế, Thận, Đại tràng có tác dụng: thanh nhiệt táo thấp, khu phong, sát trùng, lợi niệu, chủ trị các chứng hoàng đản, tả lỵ, bạch đới, tiểu tiện khó, ngứa ngoài da, phong hủi thường dùng làm thuốc bổ đắng, thuốc lợi niệu, thuốc dùng ngoài. Liều dùng: từ 3 – lOg. Không dùng Khổ sâm với Lê lô, thận trọng đối với bệnh nhân tỳ, vị hư hàn.
Theo y học hiện đại Khổ sâm có các tác dụng:
– Chống rối loạn nhịp tim (do matrin, kurarinon), làm tăng ỉưu lượng máu động mạch vành, chống thiếu máu cơ tim, làm hạ lipid máu, chống xơ vữa động mạch.
– Chống phóng xạ, phòng trị được chứng bạch cầu giảm.
– Làm giảm hen suyễn, loại bỏ đờm.- Lợi niệu, chống viêm, chống oxy hóa, chống dị ứng (do nhóm quinolon), làm giảm đau.
– Kháng khuẩn: ức chế đối với trực khuẩn lỵ, liên cầu khuẩn B, tụ cầu vàng, các loại nấm ngoài da.
– Chống ung thư và hoạt động miễn dịch do một polysaccharid (SFPW1) có trong Khổ sâm.
Những bài thuốc được ứng dụng từ lá khổ sâm
Trị đau bụng không rõ nguyên nhân
Nếu bụng đột nhiên đau dữ dội mà không xác định rõ nguyên nhân là gì, bứt ngay vài lá khổ sâm tươi, thêm vài hạt muối và nhai nuốt. Nếu thấy sôi bụng và muốn nôn thì nhai thêm với miếng gừng sống.
Trị đau bụng đi ngoài, chữa lỵ
Hái một nắm lá khổ sâm và lá phèn đen, đem rửa sạch, bỏ vào ấm đất, sắc uống như nước chè. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng các vị thuốc như lá mơ lông, lá rau sam, lá khổ sâm, nhọ nồi, cỏ sữa,,, mỗi thứ 10g, sắc uống ngày 1 thang.
Trị đau bụng lâm râm, ăn khó tiêu
Dây ngấy hương, lá khổ sâm hái đem phơi khô ngoài nắng. Sau đó lấy mỗi thứ 30 – 40g, thêm 3 lát gừng, sắc uống sẽ khỏi nhanh chóng. Nếu chỉ có một trong 2 thứ thì có thể sắc một thứ và uống như nước trà.
Trị mẩn đỏ, ngứa
Nếu đột nhiên cơ thể nổi mẩn đỏ khắp người và có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu thì hái các vị thuốc gồm lá khổ sâm, kinh giới, lá trầu không, lá đắng đem nấu nước tắm xông hoặc tắm sẽ đỡ.
Trị rối loạn nhịp tim, các bệnh viêm phế quản, viêm niêm mạc tử cung, viêm phần phụ
Lá khổ sâm đem tán nhuyễn, thêm ít mật để vo thành những viên thuốc mềm, chia làm 2 lần mỗi lần.
Trị bệnh vảy nến
Khổ sâm, huyền sâm,sinh địa, kim ngân mỗi thứ 15g; quả Ké 10g, tán bột làm thành viên, ngày uống 20-25g.
Chữa loét dạ dày tá tràng
Lá khổ sâm, nhân trần, bồ công anh mỗi thứ 12g; chút chít, lá khôi mỗi vị 10g. Đem xay nhuyễn thành bột, mỗi ngày lấy 30g pha với nước đun sôi để nguội uống.
Trị đau dạ dày
12g lá khổ sâm, 20g lá bồ công anh, 50g lá khôi, cho vào ấm cùng 600 ml nước. Sắc đặc cho đến khi chỉ còn khoảng 200ml nước, chia làm 2-3 lần uống trong ngày. Uống liên tục 10 ngày, nghỉ 3 ngày. Rồi lại uống tiếp cho đến khi khỏi.
Trị chốc đầu
Lấy lá khổ sâm nấu nước tắm hoặc hái lá tươi đem rửa sạch, giã đắp trực tiếp lên vùng chốc đầu.
Xem thêm:
Khổ sâm trị mụn có hiệu quả như bạn nghĩ?
Tổng hợp
